De pastinaak, vergeten of gegeten groente?
De roomwitte wortel die ook wel pinksternakel genoemd wordt, kwam een paar jaar geleden opnieuw onder de aandacht als ‘vergeten groente’. De naam pinksternakel is een verbastering van pastinaak en heeft eigenlijk niets met Pinksteren te maken. Wel kennen we de uitdrukking: ‘Er pastinakelig uitzien’ wat zoiets betekent als blauw zien van de kou; dit refereert aan het feit dat de peen goed tegen vorst kan.
Hoe komt het dat de pastinaak in de vergetelheid is geraakt?
Van oorsprong komt de pastinaak uit het Middellandse Zeegebied. Hij was al bekend bij de Oude Grieken en Romeinen. Het waren dan ook de Romeinen die de pinksternakel meenamen naar het noorden waar ze erachter kwamen dat deze plant veel grotere wortels produceerde in een kouder klimaat. In de Middeleeuwen kwam de pastinaak naar Nederland.
Al snel was de pastinaak een veel gegeten groente omdat ze voedzaam en vullend was. In combinatie met de oranje wortel en witte bonen ontstond ‘hutspot’. De pastinaak kan erg goed tegen kou. Van een paar graden vorst wordt ze zelfs nog iets zoeter omdat de vrieskou ervoor zorgt dat het zetmeel in de peen omgezet wordt naar suiker.
Op het moment dat de aardappel in de negentiende eeuw werd geïntroduceerd als voedsel verloor de pastinaak aan populariteit en werd zelfs zijn plek in de hutspot overgenomen door de pieper. Gelukkig is de pastinaak nu weer helemaal ‘hip and happening’. In eerste instantie waren het vooral chefkoks die de pastinaak opnieuw introduceerden door er kunstige chipjes en luchtige schuimpjes van te maken ter decoratie van hun gerecht. Inmiddels is de witte wortel met een lichtzoete anijsachtige smaak overal goed verkrijgbaar. Gelukkig maar, want de pastinaak is rijk aan vezels, vitamine C, verschillende B-vitamines en mineralen zoals kalium, calcium en fosfor.
De pastinaak, een gegeten of vergeten groente?
De pastinaak is van origine een wilde plant die groeit langs wegen en bermen. De roomwitte wortel die we tegenwoordig eten is de zogenaamde ‘pastinaca sativa’ oftewel gezaaide pastinaak; dit is een gecultiveerde soort.
Een pikant weetje over de pinksternakel is dat men in deze in de oudheid voor de signatuurleer hanteerde. In de signatuurleer zegt het uiterlijk van een plant iets over zijn geneeskrachtige werking. Volgens deze, niet wetenschappelijk bewezen leer, zijn alle groenten in de vorm van het mannelijke geslachtsdeel goed voor een gezond seksleven. Pastinaak werd daarom in de oudheid beschouwd als een lustopwekkend middel.
Qua bereidingswijze is de pastinaak heel veelzijdig. Je kunt de wortel stoven, bakken, grillen of zelfs frituren. Iedere bereidingswijze heeft zijn eigen unieke smaak. Zo bereik je met roosteren en grillen een meer nootachtige smaak terwijl koken zorgt voor een zachte lichtzoete smaak. Een hele verse wortel kun je ook raspen en als extra smaakmaker toevoegen aan een salade. Pastinaak combineert daarbij goed met groene kruiden als tijm, peterselie en rozemarijn. Dit alles maakt de pinksternakel een ultieme wintergroente. Er is dus geen enkele reden om de pastinaak ooit weer te vergeten!
Myrthe Johansen is teamlid van LIEFKE, natuurvoedingsadviseur en heeft haar eigen blog Simplify Your Life.
Dit artikel is verschenen in LIEFKE magazine nr.1 en is onderdeel van het voedingsitem.
Foto: Yfke Metz
